sizofreni hakkinda bilgiler..2

Sizofreni Nedir ? - Sizofreni epilepsi, Multipl Skleroz gibi bir beyin hastaligidir.- Butun kronik hastaliklar (Seker hastaligi, astim, romatizma..) gibi alevlenme ve yatisma donemleri gosterir.- Tedavi edilebilir bir hastalik olmakla beraber zaman zaman alevlenme donemleri olabilir, hastalarin onemli bir kisminda hastalik tamamen ortadan kalkmayabilir. Bu durum da kisinin calismasini, cevresindekilerle iletisim kurmasini, bagimsiz bir yasam surmesini cok guclestirir.
- Bu ciddi hastalik yeryuzundeki her yuz kisiden birini etkilemektedir. Dunyada 60 milyon, Turkiye'de de 600.000 sizofreni hastasi yasamaktadir.
- Hastalik genellikle 15-25 yas aralarinda baslamakla beraber orta yaslarda baslamasi da mumkundur. Hastalik ne kadar erken baslarsa kisilik uzerindeki harabiyet o kadar fazla olmakta, normal bir yasam surme sansi azalmaktadir.
Sizofreni Ne Degildir ? - Sizofreni kisilik bolunmesi demek degildir. Maalesef pek cok kisi sizofreni hastalarini bazi zamanlar normal yasam surduren bazen de birden tehlikeli bir caniye donusen kisiler olarak hayal etmektedir. Bunun gercekle alakasi yoktur!
- Sizofreni hastalari nadiren cevreye zarar verebilir. - Sizofreni kelimesi siklikla iki sekilde hatali kullanilmaktadir: Ya bir konuda farkli ya da zit duygular tasimak kastedilir (bir seyi hem sevmek hem de nefret etmek gibi) ki bu insan dogasinda bulunan bir ozelliktir. Ya da degisik zamanlarda degisik davranmak anlaminda kullanilir ki bu durum da hemen hepimizin dogasinda bulunan bir ozelliktir. - Sizofreni erken bunama degildir.- Asi vb. yollarla korunmasi mumkun olan bir hastalik degildir. Yanlis inanislar - Sizofrenler tehlikeli ve saldirgandir.- Sizofreninin tedavisi yoktur.- Sizofrenler calisamazlar.- Sizofreni anne babanin hatali tutumu nedeniyle ortaya cikar.- Sizofrenler tembeldir.- Sizofrenlerin ne zaman ne yapacaklari belli olmaz.- Sizofreni karakter zayifligindan ve iradesizlikten dolayi ortaya cikar. ( Hastalar yeterince caba gosterseydi bu durumun ustesinden gelebilirdi.)- Sizofrenlerin her soyledigi sey sacma olacaktir.- Mahalledeki sizofrenler cocuklarimiza zarar verebilir.- Sizofrenler sanildigindan daha da tehlikelidir.- Sizofreninin sebebi fazla masturbasyon yapmaktir.- Sizofrenlerin cocuklari da sizofren olur.- Sizofreni omur boyunca giderek agirlasir. Nedenleri Son yirmi yilda yapilan arastirmalarda sizofreninin nedenleri hakkinda onemli bulgular elde edilmistir. Tum hastalar icin gecerli olan tek bir neden bulunmamakla beraber sizofrenin ortaya cikmasinda rol oynayan baslica etkenleri uc baslik altinda toplayabiliriz:
1. Kalitimsal nedenler 2. Beyindeki yapisal degisikliklerin rolu 3. Beyindeki kimyasal maddelerin rolu
Sizofrenide kalitimin rolu Sizofrenisi olan her 10 kisiden birinin yakin akrabalari arasinda bu hastalik gorulur.Sizofreni hastalarinin ailelerinde bu hastaligin toplum ortalamasina gore daha sik gorulmesi sizofrenide ailesel gecisin rolune isaret eder. Ornegin, anne ya da babasindan biri sizofreni hastasi olan cocukta hastaligin gorulme olasiligi % 12’dir. Kardeslerden biri sizofreni hastasi ise diger kardeslerde hastalik gorulme olasiligi %8 dir. Toplumda her 100 kisiden birinde sizofreni gorulme riski bulundugu dusunulurse bu oranlarin yuksekligi hakkinda bir fikir edinilebilir.Ailesel yatkinligin nedeni anne babanin yetistirme tarzi degildir.
Hastaligin geni tam olarak bilinmiyor. Bir baska deyisle, elde edilen veriler sizofreniden tek bir geni sorumlu tutmak yerine birden fazla genin rolu olduguna isaret ediyor.Beyin yapisindaki degisikliklerin rolu Tomografi gibi goruntuleme yontemlerinde sizofreni hastalarinin beyinlerinde normalde gorulmeyen bazi degisiklikler oldugu saptanmaktadir.Ornegin beyinde normalde de bulunun bosluklarin hasta kisilerde daha genis oldugu ve bazi beyin bolumlerinin normalden daha kucuk oldugu goruluyor. Ozellikle, beynin plan yapmak ,sorun cozmek gibi islevleri de yuklenen on bolumu ve onceki deneyimleri hatirlayarak o anki duruma uygun bir davranis gelistirmekte rol oynayan hipokampus bolumunun normalden kucuk oldugu saptanmistir. Bu bolgelerin islevlerindeki aksama sonucunda hastalar gunluk hayatta her an karsilastigimiz basit ya da karmasik sorunlari cozmekte zorlanabiliyor. Bu � sorun �lar ornegin yeni tanistigimiz bir kisiyle neleri konusabilecegimiz, sehir icinde bir yerden bir yere giderken karsilastigimiz aksakliklarin ustesinden nasil gelecegimiz gibi bize basit gelen seyler de olabilir.Beyin yapisindaki degisiklikler hasta kisilerin beyinlerinin normal gelisimden farkli bir yol izledigi seklinde yorumlanir.Bu degisiklikler dogumdan once ya da dogum sirasinda etkili olan nedenlere baglanir.
Ornegin gebeligin erken donemlerinde virus enfeksiyonlari ya da dogum sirasindaki bazi sorunlar gibi.
Beyindeki kimyasal maddelerin rolu Beyinde milyarlarca sinir hucresi bulunur.Bu hucreler bir telefon sebekesi gibi birbiriyle baglantilidirHer hucrenin ucundan salinan bazi kimyasal maddeler komsu hucreye ulasarak hucreler arasi haberlesmeyi saglar. Haberlesmeyi saglayan kimyasal maddelere norotransmitter denir.Adrenalin, dopamin, serotonin gibi…Sizofrenisi olan kisilerde dopaminin aracilik ettigi haberlesmede bir bozukluk oldugu bilinmektedir
Dopamin hastalarin beyninde bazi bolgelerde fazla miktarda bulunmaktadir. Dopamin araciligiyla haberlesmedeki bozukluk ;hezeyan ve halusinasyonlar, daginik davranis ve konusma gibi hastalik bozukluklarindan sorumlu tutulmaktadir.
Haberci Belirti Nedir ?Hastaligin alevlenme donemine girmesinden onceki gunlerde beliren oncu belirtilerdir Sizofreni tiptaki butun kronik hastaliklar gibi alevlenme ve yatisma donemleri gosterir. Hastalik alevlenme donemine girmeden once bazi belirtiler gozlenir. Bu durumu grip olmadan once yasadigimiz halsizlik, basagrisi gibi belirtiler benzetebiliriz. Eger bu belirtileri yasadigimiz zaman istirahat eder, C vitamini kullanirsak gribi onleyebilir ya da daha hafif gecmesini saglayabiliriz.Benzer sekilde, hastalar ve hastayla beraber yasayanlar haberci belirtileri gozledigi zaman tedavi ekibini haberdar ederse alevlenmeyi erken donemde onlemek mumkun olacaktir. Haberci belirtiler hastadan hastaya degisiklik gosterir. Ancak belirli bir hasta icin her alevlenme doneminden once hemen hep ayni haberci belirtiler gozlenir Haberci belirtilerden bazilari..1. Isteksizlik, ilgi kaybi2.Aileden ve arkadaslardan uzaklasma3.Dinle asiri ilgilenmeye baslama
4. Uyku duzeninin bozulmasi( artma / azalma)5.Cokkunluk 6.Istah azalmasi 7. Alinganlik 8. Cabuk sinirlenme 9. Kucuk seylere ofkelenme
10. Baskalarina ya da kendine zarar verme dusuncesi 11. Kendine bakimda gerileme 12. Alkol icmeye baslama13.Cinsel konularla fazla mesgul olmaya baslama
14. Sik sik tartismalara girisme Sizofreninin Inatci Belirtileri Hastaligin bazi belirtileri uygun tedaviye karsin (azalsa bile) tumuyle ortadan kalkmayabilir. Bunlara inatci belirtiler denir Bu belirtiler gunden gune artma ya da azalma gosterebilir. Ancak surekli olarak bulunma egilimindedirler.Her hastada inatci belirtiler gorulmeyebilir. Inatci belirtiler kisiden kisiye degisebilir. Inatci Belirtilere bazi ornekler; 1. Sesler duymak 2. Baskalariyla yakinlik kurmada isteksizlik
3. Baskalarina garip gelen dusunceler 4. Cokkunluk, mutsuzluk Inatci belirtiler kisinin yasamini olumsuz etkiler.Kisiden kisiye degisen basa cikma yontemleri inatci belirtilerin olumsuz etkisini azaltmakta ise yarayabilir. Hastalar icin 10 emir
Birinci Emir
Ilaclarini almayi aksatmayacaksin
Sorunlari cozmek icin ilacin tek basina yeterli olmadigini biliyoruz.Ilaci yutmayi kolaylastiracak sosyal destek programlarina da ihtiyac var.
Ikinci Emir
Gununu ve geceni iyi ayarlayacaksin. Yeteri kadar uyumaya ozen gostereceksin.
Uyku biraz tartismali bir konu. Yeterince uyumazsaniz bunun ardindan hastaliginiz alevlenme donemine girebilir. Ote yandan bazi sizofrenler cok fazla uyuyorlar. Oglenden sonra saat ikide hala uzerinde pijamalari olan kisiler taniyoruz. Bu kisilerin bos zamanlarinda ne yapacagini bilmemesi de cok dogal ,cunku bu saatleri uyuyarak geciriyorlar. Yeni grup ilaclarin uyku verici yan
etkileri daha az. Hepimiz uykudan kazandigimiz zamani nasil degerlendirecegimizi dusunelim.
Ucuncu Emir
Stresten uzak duracaksin
Soylemesi kolay, yapmasi zor...
Dorduncu Emir
Herkesin her gun yaptigi seyleri sen de yapacaksin
Sizofrenisi olan kisiler de gunde uc ogun yemek yemeli ; duzenli araliklarla banyo yapmali, tras olmali. Ayrica evini ya da odasini temiz tutmali. Temizlik yapma konusunda gucluk cekiyorsaniz
yakinlarinizdan yardim istemelisiniz.
Besinci Emir
Uyusturucudan uzak duracaksin; alkol ve sigarada asiriya kacmayacaksin.
Sokakta satilan uyusturucu ya da uyarici maddeler hepimiz icin tehlikeli ve yasak. Bagimlilik yapan ya da gecici bir keyif veren ilaclardan da uzak durmali. Bu tur ilaclar sanki sikintilari rahatlatiyor gibi dusunulse de psikotik alevlenme donemleri
arasindaki iyilik donemlerini kisaltiyor.
Alkol ne iyi ne kotu. Ancak cok icmemeye dikkat etmeli.
Sizofrenisi olup da sigara icmemek neredeyse imkansiz gibi, ancak asiri sigara icmenin kullanilan ilaclarin olumlu etkilerini zayiflattigini hatirlatalim.
Altinci Emir
Yasantinin belirli bir duzeni olacak
Hep ayni saatte yatmaya, kalkmaya, yemek yemeye ozen gostermek gerekiyor.
Yedinci Emir
Her gun icin program yapacaksin
Butun gununu yatakta gecirmeyeceksin. Her gun yararli bir seyler yapamaya gayret et. Isteksizliginin ustesinden gelerek ev disindaki faaliyetlere katilmaya calis.
Sekizinci Emir
Baskalariyla baglantiyi kesmeyeceksin
Arkadaslarinla ve diger psikotik hastalarla , tanidiklarinla iliskini surdurmelisin. Psikotik insanlar bazen cevreden uzaklasma egiliminde olurlar. Bu da iyi bir isaret degildir.
Dokuzuncu Emir
Psikiyatristinle ve tedavi ekibiyle baglantini kesmeyeceksin
Hastanelerdeki burokratik islemlerin sikiciligi nedeniyle bu bazen guc olsa da...
Onuncu Emir
Her hafta jimnastik ya da bedensel egzersiz yapacaksin
Boyle bir aliskanligi olmayanlar icin baslangicta zor gelebilir.
Bunun en kolay yolu her gun duzenli olarak yuruyus yapmak. Her sabah yarim saat , ya da sabah aksam. Ayrica evde jimnastik yapabilirsin ya da bir jimnastik salonuna kaydolabilirsin.
Sinsi hastalik SIZOFRENI..Hazirlayan: Sinem EMINOGLU
Hayata tutunma dersleri
Sizofreni, ilac ve davranis tedavileri ile kontrol altina alinabiliyor. Sosyal becerilerin gelistirilmesi hastalikla mucadeleyi kolaylastiriyor. Bu hastalar, bircok ugrasi alani gibi sanatta ve bilimde de basarili olabiliyor
Toplumdaki yanlis inanislardan biri, sizofreninin tedavi edilemedigi dusuncesi. Oysa modern tibbin son olanaklari ile hasta ve yakinlari mutlu sona ulastiriliyor. Sizofrenlere oncelikle hastaliklarini kabullenerek onunla birlikte yasama dersleri veriliyor. Tedavide ise davranis terapileri onemli rol oynuyor. Uzmanlarin ifadesi ile hazir balik vermek yerine balik tutmak ogretiliyor. Hastanin meslek yasantisina devam etmesi, en onemlisi yasamdan keyif almasi hedefleniyor. Verilen dersler arasinda, bir sohbeti baslatma, surdurme ve sonlandirma gibi iletisim konusu bile bulunuyor.
I.U Istanbul Tip Fakultesi Psikiyatri Ana Bilim Dali Ogretim Uyesi Prof. Dr. Alp Ucok, sizofrenlere agirlikli olarak 'hayatla basa cikma yontemlerini' ogrettiklerini belirterek hastalarin duzelme donemini soyle anlatiyor: 'Akranlarina gore daha az arkadasi vardir, daha az sosyal temas kurabilir. Ancak, isine devam edebilir. Ornegin hastalik, ogretmenlik yapmasina ya da bakkal dukkani isletmesine engel degil. Iyilik doneminde ise meslegine devam etme imkani daha da artar.'
Arkadaslari ile iliskiyi kesmesin Prof. Dr. Alp Ucok, sizofreni ile mucadele eden hastalarin daha guclu olmasini saglayacak onerileri soyle siraliyor:
Baskalariyla baglantiyi kesmesin. (Arkadaslariyla, diger psikotik hastalarla ve tanidiklariyla iliskini surdursun.)Ilaclarini almayi kesinlikle aksatmasin. (Sorunlari cozmek icin ilac da tek basina yeterli degil. Ilaci yutmayi kolaylastiracak sosyal destek programlarina ihtiyac var.) Gununu ve gecesini iyi ayarlasin (Yeterince uyumazsa hasta alevlenme donemine girebilir. Ote yandan bazi sizofrenlerin cok fazla uyudugu biliniyor.) Stresten uzak dursun.Her hafta jimnastik ya da bedensel egzersiz yapsin.
Herkesin her gun yasadigi gibi yasasin. (Gunde uc ogun yemek yemeli, duzenli araliklarla banyo yapmali, tiras olmali. Ayrica evini ya da odasini temiz tutmali. Temizlik yapma konusunda gucluk cekiyorsa yakinlarindan yardim istemeli.) Uyusturucudan uzak dursun, alkol ve sigarada asiriya kacmasin.(Gecici keyif veren ilaclardan da uzak durmali. Bu ilaclar sikintilari gideriyor gibi dusunulse de alevlenme donemleri arasindaki iyilik donemlerini kisaltiyor. Asiri sigara icmek, kullanilan ilaclarin olumlu etkilerini buyuk olcude olumsuza ceviriyor.) Yasantisi cok duzenli olsun. (Hep ayni saatte yatmaya, kalkmaya, yemek yemeye ozen gostermeli.)Her gun icin program yapsin (Butun gununu yatakta gecirmesin. Isteksizligin ustesinden gelerek ev disindaki faaliyetlere katilmali.) Psikiyatristiyle ve tedavi ekibiyle baglantiyi asla kesmesin.
Kendisini iyi hissettiginden ilac almayi unutmak ya da ihtiyaci olmadigini dusunmek.

Grup terapisi sart Sizofreni Dostlari Dernegi, Kulup Ev olma yolunda. Sosyal faaliyetler duzenliyor. Sizofrenlerin meslek edinmeleri amaclaniyor.
Hastalarin sosyal beceri kazanmasinda Bati'daki Kulup Evler'in calismalari en iyi ornek. Burada hastalarin sosyallesmesi icin onemli adimlar atiliyor. Becerilerini gelistirip meslek edinmeleri amaclaniyor. Prof. Dr. Alp Ucok, Kulup Evler'in Turkiye'de henuz hizmet vermedigini kaydederek soyle diyor: 'Sizofreni Dostlari Dernegi, Kulup Ev olma yolunda. Sosyal faaliyetler, kurslar duzenleniyor. Hastalar, boncuk ve resim calismalarina katiliyor. Sizofrenlerin meslek edinmelerini amacliyoruz. Para kazanmalarini saglayacak muhasebe, bilgisayar kurslari da verilmeli. Hastanin hayata karismasi saglanmali.' Prof. Dr. Ucok, bireysel psikoterapilerin siklik ve suresinin degistigini belirterek sozlerini soyle surduruyor: 'Ilac tedavisi ile birlikte psikoterapi uygulanir. Guven iliskisi, ilac kullanimina uyumu artirir. Her hastanin yapisina ozgu yaklasimda bulunmak cok onemlidir.'

7-12 uyesi var Grup tedavilerin en az bireysel psikoterapikadar etkili oldugunu ifade eden Ucok, yontem hakkinda su bilgileri veriyor: '7-12 uyeli gruplar, haftada 1 kez 1 saatligine toplanir. Hastalara semptomlariyla basa cikmada yardimcidir. Kisilerarasi etkilesim hedeflenir. Destekleyici yaklasimla, grup disi iletisim de tesvik edilir.' Istanbul Tip Fakultesi Psikiyatri Ana Bilim Dali Psikotik Bozukluklar Arastirma Programi da hastalarin sosyal yasama karismalarini sagliyor.